روانشناسی خانواده

روانشناسی زوج و خانواده (CFP) یک تخصص در روانشناسی حرفه‌ای است که بر احساسات، افکار و رفتار افراد، زوج ها و خانواده ها در روابط و در محیط وسیع تری که در آن فعالیت می‌کنند متمرکز است. CFP از مبانی مفهومی روانشناسی استفاده کرده و به طور منحصر به فرد بر درک و مداخله در سیستم های ارتباطی (زوج ها، خانواده ها، گروه ها، سازمان ها و جامعه به طور کلی) متمرکز است. تمرکز منحصر به فرد بر هر دو عنصر سیستمی و رابطه ای، رفتار منحصر به CFP است. در این مقاله از مجله‌ی رفتار در کنار ما باشید تا با اهمیت و ویژگی های این رشته از روانشناسی بیشتر آشنا شویم.
آشنایی با انواع رشته های روانشناسی

روانشناسی خانواده چیست و چرا اهمیت دارد؟

روانشناسی خانواده مطالعه پویایی خانواده، عملکرد و سلامت روان است. اهمیت این درشته ریشه در این دارد که محیط خانواده نقش مهمی در شکل گیری رشد فردی و سلامت روان فرد ایفا می‌کند. مداخلات مبتنی بر روانشناسی خانواده می‌تواند به بهبود ارتباطات خانوادگی، حل تعارضات و ارتقای سلامت روان کمک کند.

از این رو، اعضای خانواده باید تصدیق کنند که انسان ها سزاوار این هستند که احساس ارزشمندی، عشق و پذیرش داشته باشند

روانشناسی زوج و خانواده به طیف وسیعی از مشکلات بالینی و همچنین مشکلات رابطه ای از جمله: سوء مصرف الکل و مواد مخدر می‌پردازد. مشکلات رفتاری جوانان؛ افسردگی؛ بیش فعالی جوانان؛ والدین و تعارض والدین و فرزند؛ اختلالات رشدی؛ روان‌گسیختگی؛ اختلالات طیف دوقطبی؛ روابط خانوادگی؛ آزار جنسی، فیزیکی یا کلامی؛ مسائل پزشکی؛ خودکشی کردن؛ روابط خانوادگی؛ نارضایتی از رابطه زوجین؛ سلامت روان عمومی؛ خشونت شریک صمیمی؛ خیانت؛ و خشونت و مشکلات رفتاری جوانان. راهکار برای کنترل خشم چیست؟

متخصصان CFP با افراد، زوج‌ها، خانواده‌ها و سیستم‌های محیطی گسترده‌تر کار می‌کنند، مانند: افرادی که مسائل مربوط به رابطه دارند (یا مسائل فردی آنها بر عملکرد روابط آنها تأثیر می‌گذارد). زوج ها و خانواده هایی که با عملکرد روزانه مشکل دارند. سوء مصرف مواد؛ سلامت روان؛ و مشکلات رفتاری جوانان.

مهارت ها و رویه های مورد استفاده

روانشناسی زوج و خانواده دارای مهارت ها و رویه های عمومی و اختصاصی است. ایده های نظری CFP نیز با حمایت علمی قابل توجهی به برنامه های مداخله ای تخصصی و مبتنی بر شواهد زوج و روانشناسی خانواده ترجمه شده است. هر یک از این مدل ها مبتنی بر تفکر سیستمی و مبتنی بر دانش تجربی است که ویژگی منحصر به فرد حرفه CFP است.

خواندن مقاله روانشناسی تربیتی چیست؟ + توضیحات کامل اطلاعات مفیدی به شما خواهد داد

مدل‌های درمانی CFP به طور گسترده در محیط‌های اجتماعی اعمال می‌شوند و تأثیر مثبت مهمی بر رفاه افراد، زوج‌ها، خانواده‌ها و جوامع داشته‌اند.

به منظور مطالعه و تأثیرگذاری بر پویایی خانواده، روانشناسی خانواده در حال حاضر انواع نظریه ها و تکنیک های تحقیقاتی را از روانشناسی بالینی، روانشناسی رشد، روانشناسی اجتماعی و سایر زمینه ها ترکیب می کند. محققان به چگونگی عملکرد خانواده ها، چگونگی تأثیر آن بر سلامت روانی فردی و چگونگی سازگاری سیستم های خانواده با استرس و تغییر نگاه می‌کنند.

علاوه بر این، تحقیقات فعلی بر روی روابط خانوادگی خاص، مانند روابط خواهر و برادر، روابط والدین و فرزند، و پویایی زوج تمرکز دارد. این بررسی می کند که چگونه زمینه های مختلف اجتماعی و فرهنگی بر پویایی خانواده ها و سلامت روان تأثیر می‌گذارد.

این ممکن است یک پاسخ طبیعی به فاصله باشد، اما پاسخی نیست که واقعیت را منعکس کند. وقتی فردی در یک LDR قرار دارد، اعتمادی را که به شریک زندگی خود دارد کنار می‌گذارد و از این فرض پیروی می‌کند که شریک زندگی‌اش خیانت می‌کند، چه حقیقت داشته باشد یا نه، رابطه ممکن است با مشکلات جدی مواجه شود.

اهمیت روانشناسی خانواده

محیط های خانوادگی به طور قابل توجهی بر نحوه رشد و حفظ سلامت روان افراد تأثیر می‌گذارد و همین روانشناسی خانواده را ضروری می‌کند. یافتن عوامل خطر و عوامل محافظت کننده برای اختلالات روانی مختلف می تواند با درک پویایی خانواده کمک کند.

روانشناسان خانواده می‌توانند مداخلات حیاتی برای تقویت ارتباطات بین نسلی، حل و فصل اختلافات و کمک به خانواده ها در مقابله با بحران ها، انتقال ها و مسائل مربوط به سلامت روان ارائه دهند. از این رو آنها سهم قابل توجهی در تقویت سلامت روان و رفاه دارند.

برای نوبت دهی روانشناس خوب در تهران کلیک کنید

مفاهیم و اصطلاحات کلیدی

نظریه سیستم های خانواده: نظریه ای که خانواده را به عنوان یک سیستم به هم پیوسته می‌بیند که در آن تغییرات در یک بخش از سیستم می‌تواند بر سایر بخش های سیستم تأثیر بگذارد.

چرخه زندگی خانوادگی: مراحلی که خانواده در طول زمان طی می کند، مانند ازدواج، تربیت فرزندان و پیری.

شیوه های فرزندپروری: شیوه های مشخصی که والدین با فرزندان خود در تعامل هستند، معمولاً به چهار نوع مقتدرانه، مستبدانه، سهل‌گیرانه و غفلت آمیز طبقه بندی می‌شوند.

رضایت زناشویی: معیاری از شادی یا رضایت در یک رابطه زناشویی.

احتمالاً خانواده‌هایی که موقعیت اجتماعی، اهمیت اجتماعی و نگرش‌ها را به اشتباه ارزیابی و تفسیر می‌کنند، می‌توانند کیفیت زندگی خانوادگی را مخدوش کنند.

REBT در روانشناسی خانواده

کیفیت زندگی خانوادگی توسط طرز فکر و موقعیت خانواده نسبت به فرهنگ، نظام ارزشی و باورها تعیین می شود. این شامل هنجارهایی مانند عشق، سازگاری و پشتکار است. بنابراین، به طور ضمنی، درک شناختی و رفتاری هر یک از اعضای خانواده از باورهای اجتماعی، تعیین کننده کیفیت زندگی خانوادگی مانند سلامت و موقعیت اقتصادی یک خانواده در جامعه است. درمان عاطفی عقلانی سلامت خانواده (REFHT) از اصول REBT پیروی می‌کند. رفتار درمانی عقلانی هیجانی یا همان REBT یکی از درمان های شناختی رفتاری است که توسط الیس (1994) ایجاد شده است. REBT یک درمان مبتنی بر شواهد است که باورهای خودکار و منفی را که افراد در مورد خود، آینده و جهان دارند تغییر می‌دهد. در میان مفروضات اصلی REFHT این است که هنگامی که والدین کودکان دارای رفتار مشکل دار و ناتوانی، دارای باورهای غیرمنطقی باشند، دستیابی به واقعیت می‌تواند بسیار دشوار باشد و در نتیجه به کیفیت های ضعیف زندگی خانوادگی منجر می‌شود. مبتکران REFHT معتقدند که وجود کودک دارای مشکل، دلیل تعارضات خانوادگی نیست. در عوض این تصور والدین و اعضای خانواده است که مشکل آفرین می‌شود.

خواندن مقال روانشناسی سلامت + معرفی کامل اطلاعات مفیدی به شما خواهد داد

اگر برداشت والدین و اعضای خانواده به صورت منفی تعبیر شود، سلامت و رفاه خانواده و کیفیت زندگی می‌تواند تحت تأثیر عوامل نامطلوب قرار گیرد. به همین ترتیب، تفسیر شناختی و رفتاری اعضای خانواده از رویدادهای اجتماعی ممکن است کیفیت زندگی خانوادگی را تعیین کند. از این رو، هنگامی که این ادراک به صورت منفی تفسیر شود، دستیابی به کیفیت بالای زندگی خانوادگی ممکن است دشوار باشد. در راستای فلسفه‌های REBT، ما استدلال می‌کنیم که تفسیرهای اشتباه زمانی رخ می‌دهند که بین بازنمایی شناختی رویداد و وجود واقعی رویداد فاصله وجود داشته باشد.

افراد در چنین حالتی واقعیت را اشتباه تفسیر می‌کنند و این ممکن است منجر به باور منفی شود. تفسیر نادرست از وقایع زمانی رخ می‌دهد که والدین کودکان دارای مشکل، نمی‌توانند در درون خود بپذیرند که با مشکل کنار بیایند. این زمانی اتفاق می‌افتد که خانواده‌ای با فرزندی که دارای مشکل است، شروع به انزوای اجتماعی می‌کند. همچنین زمانی اتفاق می‌افتد که خانواده بر این باورند که ارزش و رفاه خانواده‌شان دیگر قابل دستیابی نیست. بنابراین، خانواده افسردگی، اضطراب و ناامیدی را در میان دیگران تجربه می‌کند.

مطالعات قبلی اشاره کرده اند که باورهای غیرمنطقی و رفتارهای منفی (مانند خودباوری در مورد فرزندپروری، خودباوری منفی در مورد مقابله با یک عامل استرس زای مزمن برای داشتن فرزندی با یک مشکل مشخص) استرس قابل توجهی را در روابط والدین ایجاد می‌کند. در همین حال، باورهای اشتباه در میان والدین کودکان دارای مشکل ممکن است بر رشد فیزیکی و روانی کودک و کیفیت زندگی خانوادگی تأثیر بگذارد.

خواندن مقاله روانشناسی بالینی + توضیحات تکمیلی اطلاعات مفیدی به شما خواهد داد

گزارش‌های امیدوارکننده و قابل‌توجهی در مورد فواید رفتار درمانی عقلانی-هیجانی در بهبود کیفیت زندگی خانوادگی در بین والدین کودکان دارای مشکل وجود دارد . مطالعات نشان داده اند که رویکرد مبتنی بر REBT علائم روانشناختی ناتوانی را کاهش می‌دهد. جویس (2006) برای کاهش استرس عاطفی در بین 48 خانواده، یک برنامه آموزشی عقلانی هیجانی ایجاد کرد. محققان مشاهده کردند که برنامه مبتنی بر رفتار درمانی عقلانی-هیجانی برای کمک به والدین برای شناسایی، مشاجره و کاهش باورهای غیرمنطقی والدین مرتبط با استرس، کیفیت پایین زندگی خانوادگی و آموزش به والدین نحوه سازگاری را هدف قرار داده است. استفاده از درمان سلامت خانواده عاطفی منطقی (REFHT) برای کمک به والدین کودکان دارای مشکل برای مقابله با عزت نفس پایین، شناخت اجتماعی ضعیف و عقده حقارت مهم به نظر می‌رسد.

منابع:
www.apa.org
www.ncbi.nlm.nih.gov