۵ ویژگی افراد وسواسی OCD و راههای درمان
تازهترین تحقیقات نشان میدهد که ۵ ویژگی افراد وسواسی OCD و راههای درمان آن؛ تنها شامل یک تیپ شخصیتی نمیشود.
طبق پژوهشهای انجام شده به نظر نمیرسد تنها یک تیپ شخصیتی بهخصوص در برابر وسواس فکری اجباری OCD آسیبپذیر باشد.
هرچند که برخی ویژگیهای شخصیتی افراد میتواند در بروز وسواس فکری اجباری OCD مؤثرتر واقع شوند.
در این بخش از دانشنامه انستیتو رفتار به ۵ ویژگی افراد وسواسی میپردازیم و راههای درمان مؤثر این بیماری را با شما در میان میگذاریم.
در این مقاله میخوانید:
- پنج ویژگی شخصیتی که افراد را مستعد اختلالات طیف وسواس OCD میکند
- وسواس چیست؟
- اختلال وسواس فکری اجباری OCD چیست؟
- تشخیص اختلال وسواس فکری اجباری OCD
- رفتاردرمانی عقلانی هیجانی REBT برای وسواس فکری اجباری OCD
پنج ویژگی شخصیتی که افراد را مستعد اختلالات طیف وسواس OCD میکند
- برخی خصوصیات شخصیتی تمایل بیشتری به سمت وسواس فکری اجباری دارند و ۵ ویژگی افراد وسواسی میتواند با این خصوصیات مرتبط باشد.
- کمالگرایی Perfectionism
خصوصیت کمالگرایی در افراد نیاز به نظم و برنامهریزی دقیق شرایط را افزایش میدهد و بر دقت روی اشیا و پدیدهها تأکید میکند.
- بلاتکلیفی یا عدم تصمیمگیری قاطع Indecisiveness
عدم توانایی تصمیمگیری قاطع و یا نیاز به زمان زیادی برای تصمیمگیری، در تحریک افکار وسواسی مؤثر است.
- تحریکپذیری Impulsivity
تکانشی عملکردن با این ویژگی افراد وسواسی ارتباط دارد که بدون فکر کردن درباره عواقب کارها تنها به احساس خوب در لحظه تمایل دارند.
افراد با خصوصیت تحریکپذیری بالا به دنبال عکسالعملهای سریع و لحظهای؛ مستعد درگیر شدن با افکار و عملکرد اجبار (وسواس) هستند.
- مسئولیت Responsibility
از دیگر ویژگی افراد وسواسی تمایل به پذیرش مسئولیت بیش از معمول یا احساس مسئولیت بیشتر در قبال مسائل به شکل افراطی است.
افرادی که قبول مسئولیت بیش از اندازه نسبت به اکثر مردم دارند احتمالداشتن اختلال وسواس فکری اجباری OCD بیشتری دارند.
- روانرنجوری Neuroticism
خصوصیت محتاط بودن بیش از اندازه، عقبنشینی و ترس نامعقول در برابر شرایطی که به نظر خطرناک نمیرسد؛ میتواند ویژگی افراد وسواسی باشد.
بر اساس پرسشنامه خلقوخو و شخصیت TCI که یک مدل روانشناختی معتبر است ویژگیهای شخصیتی در هفت دسته توصیف میشوند.
مطالعات با استفاده از مدل شناخت شخصیت TCI فرصت خوبی را برای آشنایی با انواع ویژگی افراد وسواسی فراهم میکند.
طبق مطالعات، افراد مبتلا به وسواس فکری اجباری OCD نمرات بالاتری در زمینه اجتناب از آسیب میگیرند.
بررسی این ویژگی افراد وسواسی نشان میدهد که آنها نمرات کمتری در خصوصیات جستجوی تازگی، وابستگی به پاداش، خودراهبری و همکاری میگیرند.
امروزه رویکردهای شناخت درمانی در روانشناسی کمک شایانی به رشد شخصیت و ایجاد تغییر در ویژگیهای فردی میکنند.
آشنایی با REBT به زبان ساده به شما کمک میکند راهکارهای مناسب برای بهبود و رشد فردی را بیابید.
همچنین فرصت آگاهی در آموزشگاه فرا رفتار به بالابردن دانش سلامت روان شما و ارتقا کیفی زندگیتان کمک مؤثری مینماید.
وسواس چیست؟
به افکار، عقاید، احساسات و رفتارهای مکرر و ناخواسته وسواس میگویند. وسواس یا obsession عموماً بهصورت وسواس فکری و رفتاری بروز پیدا میکند.
بهاینترتیب؛ افکار یا تصاویر تکراری و مداوم بهصورت تکانههایی عمل میکنند که باعث ایجاد احساسات ناراحتکننده مانند اضطراب، ترس یا انزجار میشوند.
این ویژگی افراد وسواسی بسیاری از اوقات توسط خود آنها کشف میشود و افراد مبتلا به OCD تشخیص میدهند که این تکانهها محصول ذهن آنهاست.
افکار وسواسی بیش از حد اغراقآمیز یا غیرمنطقی هستند؛ بااینحال، ناراحتی ناشی از این افکار مزاحم را نمیتوانید با منطق یا استدلال حل کنید.
دیگر ویژگی افراد وسواسی این است که خود را در موقعیتهای اجباری قرار میدهند.
اکثر افراد مبتلا به وسواس فکری اجباری OCD سعی میکنند با استفاده از اجبار، ناراحتی ناشی از تفکر وسواسی را کاهش دهند.
ویژگی افراد وسواسی این است که از اموری اجباری مثل تکرار کارهای سلسلهوار برای خنثیکردن تهدیدهای احساسات ناراحتکننده، استفاده میکنند.
سعی در نادیدهگرفتن وسواسها میتواند دیگر ویژگی افراد وسواسی باشد. افراد دارای OCD معمولاً افکار و رفتارهای وسواسی را سرکوب میکنند.
سرکوب وسواس باعث میشود فرد مبتلا به وسواس فکری اجباری حواس خود را به فعالیتهای دیگر پرت کند که منجر به ایجاد عادتهای آسیبزا میشود.
بسیاری از اعتیادها و اختلالات رفتاری مانند پرخوری و کمخوری میتوانند ناشی از سرکوب وسواس فکری اجباری باشند.
دو بخش که در شکلگیری و تداوم وسواس نقش اساسی دارند شامل موارد زیر هستند:
- افکار
- اجبار
افکار: نمونههایی از محتوای رایج افکار که بیانگر ویژگی افراد وسواسی است شامل موارد زیر میشود:
- ترس از آلودگی توسط افراد یا محیطزیست
- وجود افکار مزاحم یا تصاویر جنسی آزاردهنده
- هجوم افکار متعصبانه یا ترسهای مذهبی
- ترس از انجام رفتارهای پرخاشگرانه یا آسیبدیدن خود و عزیزان
- نگرانی شدید در مورد فرایندهایی که کامل نیستند
- احساس نگرانی زیاد و دغدغه افراطی در مورد نظم، تقارن یا دقت
- ترس زیاد برای ازدستدادن اشیای مهم و یا نگرانی دورانداختن چیزهای مهم
- هجوم افکار، تصاویر، صداها، کلمات یا موسیقی بهظاهر بیمعنی و آزاردهنده
اجبارها: ویژگی افراد وسواسی باعث میشود در پاسخ به یک وسواس خود را در معرض اجبار به انجام رفتارها یا اعمال ذهنی تکراری قرار دهند.
این رفتارها معمولاً به طور موقت از پریشانی فرد مرتبط با وسواس پیشگیری میکنند یا احساسات ناراحتکننده را کاهش میدهند.
به همین دلیل در آینده نیز احتمال بیشتری وجود دارد که همین کارها را دوباره و چندباره انجام دهند، بهطوریکه تبدیل به عادت شوند.
همچنین اجبارها میتوانند پاسخهای بیش از حدی باشند که مستقیماً با یک وسواس مرتبط هستند.
مانند شستن بیش از حد دستها که با ترس از آلودگی در ارتباط است، و یا اقداماتی که حتی کاملاً با وسواس هم ارتباطی ندارند.
در شدیدترین شکل وسواس ممکن است تکرار مداوم انواع مراسم، زمان شما را پر کند و روال عادی امور در روز و شب را غیرممکن کند.
نمونههایی از رایجترین اجبارها که بیانگر ویژگی افراد وسواسی است عبارتاند از:
-
-
-
- شستن بیش از حد یا تشریفات مخصوص برای شستن دست، دوشگرفتن، مسواکزدن یا توالت کردن
- تمیزکردن مکرر اشیا خانگی
- سفارشدادن یا چیدمان چیزها به روشی خاص که لزوم رعایت قرینگی از اهمیت ویژه برخوردار باشد.
- چککردن مکرر قفل، کلید، لوازمخانگی، درب و غیره
- نیاز مدام به تأیید یا اطمینان گرفتن از دیگری
- تأکید بر تشریفات مربوط به اعداد، مانند شمردن، تکرار، ترجیحدادن بیش از حد یا اجتناب از اعداد خاص
-
-
اختلال وسواس فکری اجباری OCD چیست؟
اختلال وسواس فکری اجباری OCD یک ناهنجاری است که در آن افراد افکار، عقاید یا احساسات مکرر و ناخواسته (وسواس) را تجربه میکنند.
ویژگی افراد وسواسی باعث میشود برای خلاصشدن از شر این افکار، به سمت انجام کاری تکراری یا همان (اجبار) پیش بروند.
رفتارهای تکراری، مانند شستن و تمیزکردن دستها بهصورت مکرر، بررسی مداوم اشیا و اعمال ذهنی مانند (شمارش) ویژگی افراد وسواسی است.
این ویژگی افراد وسواسی و تمایل آنها به تکرار و اجبار میتواند به طور قابلتوجهی در فعالیتهای روزانه و تعاملات اجتماعی فرد اختلال ایجاد کند.
بسیاری از افراد بدون OCD نیز افکار ناراحتکننده یا رفتارهای تکراری دارند؛ اما افکار و احساسات آنها معمولاً زندگی روزمره را مختل نمیکنند.
برای افراد مبتلا به وسواس فکری اجباری این افکار پایدار و مزاحم هستند؛ ویژگی افراد وسواسی انجام رفتارهای سفتوسخت است.
برای افراد دچار وسواس انجامندادن رفتارهای تکراری معمولاً باعث ناراحتی شدید آنها میشود.
دیگر ویژگی افراد وسواسی رنجبردن از ترس عواقب وخیم، در صورت کاملنشدن رفتارهای تکراری مرتبط، برای خود یا عزیزانشان است.
بسیاری از افراد مبتلا به OCD میدانند یا مشکوک هستند که افکار وسواسی آنها واقعبینانه نیست و گاهی دیگران نیز به آنها غیرواقعی بودن افکار و باورهایشان را یادآوری میکنند.
اما ویژگی افراد وسواسی این است که حتی اگر بدانند افکار مزاحم آنها واقعبینانه نیست؛ در رهاشدن از افکار وسواسی یا توقف اقدامات اجباری مشکل دارند.
تشخیص اختلال وسواس فکری اجباری OCD
- افکار وسواسی: تشخیص اختلال وسواس فکری اجباری OCD مستلزم وجود افکار وسواسی و یا اجبارهایی است که وقتگیر و درگیرکننده هستند (بیش از یک ساعت در روز).
- اختلال در عملکرد: افکار وسواسی و رفتارهای تکراری باعث ناراحتی قابلتوجهی برای خود فرد و اطرافیان میشوند و عملکرد کاری یا اجتماعی او را مختل میکنند.
- گستردگی اختلال: وسواس فکری اجباری OCD میزان گسترش بیشتری در بزرگسالان دارد؛ اما اغلب در دوران کودکی، نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع میشود.
رفتاردرمانی عقلانی هیجانی REBT برای وسواس فکری اجباری OCD
- یکی از مؤثرترین درمانهای وسواس فکری اجباری OCD استفاده از رفتاردرمانی عقلانی هیجانی REBT است.
نظریه rebt «آلبرت الیس» بر اساس نحوه ارتباط سه مؤلفه مهم افکار یا باورها، هیجانات و رفتارها شکلگرفته است و الگوی رفتاری ABC را معرفی میکند.
مدل درمانی آلبرت الیس برای OCD بر سه بخش ABC پدیدهها تمرکز دارد:
- مؤلفه A به افکاری اشاره دارد که در پی محرک بیرونی اما بر اساس باورهایی که از گذشته در ذهن دارید، شکل میگیرد.
- مؤلفه B شامل احساسات و هیجاناتی است که در پی افکار A تجربه میکنید.
- رفتار C نتیجهٔ احساسات و هیجاناتی است که در مرحله B و در پاسخ به افکار مرحله A انجام میدهید.
در رویکرد درمانی REBT برای وسواس OCD افراد میآموزند که با تغییر مؤلفه A ؛ یعنی باورها و افکار، به تغییر رفتار اجباری C دست یابند.
بیماران دارای ویژگی افراد وسواسی یاد میگیرند که افکار ترسناک و تکرارشونده؛ تنها افکار نادرست و ناسازگاری هستند که میتوانند آنها را تغییر دهند.
بیایید با توجهبه ویژگی افراد وسواسی نگاهی به مدل ABC در رویکرد رفتاردرمانی عقلانی هیجانی REBT بیندازیم.
بهعنوان نمونه موقعیتی را در نظر بگیرید که خانه را ترک میکنید و نگران بستن و قفلکردن دربخانه میشوید:
ترککردن خانه و بستنِ در؛ محرک بیرونی است و در پی آن بخش A فعال میشود: “آیا در را قفل کردم؟” و افکار شک آمیز در ذهنتان آشکار میشود.
بهاینترتیب وارد مرحله B میشوید و به خود میگویید: “من باید صددرصد مطمئن باشم و شک ندارم که در را قفل کردهام.”
این باور شما با واقعیت موجود ناسازگار است، بنابراین دچار ترس و هراس میشوید، اضطراب و احساسات منفی ناسالم را تجربه میکنید.
بر اساس احساسات منفی ناسالم، دست به عمل میزنید و رفتار C را از روی الگوی اجبار انجام میدهید.
با توجه به درمان REBT برای بیماری OCD شما امکان تغییر در بخش افکار و احساسات را دارید و میتوانید شاهد تغییر در رفتار باشید.
از آنجایی که باورهای ناسالم معمولاً در مورد ناملایمات و ناتوانیهای زندگی هستند، اضطراب مداوم بخش از بیماری OCD است.
بیماران مبتلا به وسواس فکری اجباری OCD که درمان مناسب را دریافت مینمایند، بهمرور کاهش زمان اضطراب را تجربه میکنند.
بهبود بیماری با رفتاردرمانی عقلانی هیجانی REBT نیز تغییرات مؤثری را در افزایش کیفیت زندگی افراد وسواسی نشان میدهد.
رویکردهای رفتاردرمانی شناختی در تغییر ۵ ویژگی افراد وسواسی و راههای درمان به شکل مؤثری عمل میکنند.
این درمانها توانایی فرد را برای عملکرد در تحصیل و کار، توسعه روابط فردی و اجتماعی، و دنبالکردن فعالیتهای اوقات فراغت بهبود میبخشند.
برای بهرهمندی از فرصت زندگی باکیفیت به دور از سایه وسواس و اجبار با مشاوران ما در انستیتو رفتار تماس بگیرید.
برای وسواس شدید دخترم از این مرکز وقت گرفتم با کمک خانم دکتر سلیمی دخترم بسیار بهبود پیدا کرده است
ما برای حال روحی دخترم بعد از ترک اعتیادش به پیشنهاد پزشک دخترم پیش اقای دکتر قاصدی امدیم
من راضی هستم از جلساتی که با ایشون داشتیم.خدا به زندگی و پولشون برکت بده
اگر دنبال درمان وسواس هستید قطعا خانم دکتر سلیمی رو بهتون پیشنهاد میکنم
با سلام .دکتر سلیمی یکی از بهترین و دلسوزترین دکترهای ایران هستند.جهت وسواس و اضطراب عالی نتیجه گرفتم.خواهر بنده نیز خدمت دکتر امیری جهت مشاوره ازدواج رفته بودند و بی نهایت راضی بودند.تشکر از مدیریت مرکز بابت انتخاب درمانگران حرفه ایی مرکز
من چندین جلسه با خانم دکتر سلیمی برای کمال گرایی و وسواس مشاوره داشتم و واقعا تو روند بهبودی من تاثیر خیلی خوبی گذاشتن. هنوز با مسائلی درگیر هستم که به کمک خانم دکتر اونا هم حل میشن بزودی. سپاسگزارم🌹
آقای دکتر قاصدی تسلط و اشراف کامل به فیلد تخصصی خود داشتند و برخورد مناسب و بسیار حرفه هم خودشان داشتند هم کادر مربوطه
برای رفع وسواس و اضطراب دخترم به کلینک روانشناسی رفتار مراجعه کردیم و جلسات درمانی را با خانم دکتر سفیدگری شروع کردیم
با پیگیری و همکاری بی نظیر ایشون مشکلمون حل شد. مخصوصا اینکه تونستن خیلی ارتباط خوب و سازنده ای با دخترم برقرار کنن
از خانم دکتر مقدم ممنونم برای زحمات شون. من ۱۷ ساله م هست و بخاطر وسواس برنامه ریزی به ایشون مراجعه داشتم. در طی جلساتی که باهاشون داشتم و با تمریناتی که بهم دادند، مشکلم کاهش داشته و بهتر هستم.
خانم دکتر سلیمی عزیر شما بی نظیرید❤️حضور شما تو زندگیم راه گشاست و علمتون رو تحسین میکنم که حقیقتا کمک کننده و چراغ راهم هست🧡🧡🧡بهترین هستید جلسات شمارو به همه کسانی که به دنبال یک روانشناس و مشاور با درک و مهربون هستن پیشنهاد میکنم