روانشناسی سلامت + معرفی کامل
روانشناسی سلامت چگونگی تأثیر عوامل بیولوژیکی، اجتماعی و روانی را بر سلامت و بیماری در فرد بررسی میکند. روانشناسان این حوزه از علم روانشناسی برای ارتقای سلامت، پیشگیری از بیماری و بهبود سیستمهای مراقبت بهداشتی استفاده میکنند. در این مقاله از مجلهی رفتار در کنار ما باشید تا با این حوزهی تخصصی روانشناسی، بیشتر آشنا شویم.
در این مقاله میخوانید:
روانشناسی سلامت چیست؟
روانشناسی سلامت، به بررسی این موضوع میپردازد که چگونه عوامل بیولوژیکی، اجتماعی و روانشناختی بر انتخابهای ما در مورد سلامتی خودمان تأثیر میگذارند. همچنین نحوه برخورد بیماران با بیماری، عدم رعایت توصیههای پزشکی و موثرترین راه برای کنترل درد یا تغییر عادات بهداشتی ضعیف را مطالعه میکند. این افراد همچنین استراتژیهای مراقبت بهداشتی را گسترش داده و به مطالعهی عواملی میپردازند که بهزیستی عاطفی و جسمی را تقویت میکند و چگونگی تاثیر عوامل روانشناختی را بر علت و پیشرفت بیماری ها مورد بحث قرار میدهند.
روانشناسان سلامت به مطالعهی عواملی میپردازند که به افراد اجازه میدهد سالم باشند، از یک بیماری بهبود یابند یا با یک بیماری مزمن کنار بیایند. آیا تا به حال در مورد کمخوری یا بیشخوری عصبی شنیده اید؟ یا بیماریهای روانتنی؟ متخصصان این حوزه اعتقاد دارند که ارتباط عواطف افراد با رفتار و پیامدهای رفتار جزء کلیدی روانشناسی سلامت میباشد.
اهداف روانشناسی سلامت
الف)ارزیابی نقش رفتار در علت شناسی بیماری؛ مثلا:
■ ارتباط بیماری عروق کرونر قلب با رفتارهایی مانند سیگار کشیدن، مصرف غذا و عدم ورزش
ب) پیشبینی رفتارهای ناسالم؛ مثلا:
■ استعمال دخانیات، مصرف الکل و رژیم غذایی پرچرب به باورهای فرد مربوط میشود.
■ باورهای فرد در مورد سلامتی و بیماری را میتوان به عنوان عاملی برای پیش بینی رفتار استفاده کرد.
ج) ارزیابی تعامل بین روانشناسی و فیزیولوژی؛ مثلا:
■ ادراک میزان درد میتواند با اضطراب، تشدید شده و با حواسپرتی کاهش یابد.
■ استرس منجر به ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی شده که میتواند باعث تحریک یا تشدید بیماری شود.
د) درک نقش روانشناسی در تجربه بیماری. مثلا:
■ درک پیامدهای روانی بیماری میتواند به کاهش آن کمک کند و علائمی مانند درد، حالت تهوع و استفراغ را کاهش دهد.
■ اگر عوامل روانشناختی در ایجاد بیماری مهم باشند ممکن است در درمان آن هم نقش داشته باشند.
■ تغییر رفتار و کاهش استرس میتواند شانس ابتلا به بیماری را کاهش دهد.
روانشناسی سلامت بر مسیر غیرمستقیم بین روانشناسی و سلامت فردی تمرکز دارد؛ بر نقشی که باورها و رفتارها در سلامت و بیماری ایفا میکنند. همچنین به مطالعهی این مهم میپردازد که چگونه این مجموعهی مختلف باورها و رفتارها و ارتباط هر دوی آن ها با بیماری میتواند بر فرد تاثیرگذار باشد.
طبق گفتهی انجمن روانشناسی آمریکا، روانشناسان سلامت با «ترکیب نظریههای روانشناختی و تحقیقات برای توسعه روشهایی برای کمک به بیماران در حفظ سبک زندگی سالم» به بیماران کمک میکنند تا بیماریهای مزمن را مدیریت کرده و از بیماریهای قابل پیشگیری اجتناب کنند.
در یک جمله، این همان چیزی است که روانشناسان سلامت برای انجام آن تلاش می کنند «آموزش و اطلاع رسانی به بیماران به طوری که آنها بتوانند سلامت خود را کنترل کنند».
روانشناسی سلامت طیف وسیعی از مسائل اعم از درد مزمن تا بیماری لاعلاج را با هدف کمک به افراد برای بهبود کیفیت زندگی خود و رسیدگی به مسائل خاص سلامت در بر میگیرد. مورین لیون، دکتر روانشناس سلامت بالینی و دانشیار پژوهشی در حوزهی اطفال در دانشگاه جورج واشنگتن، میگوید: «روانشناسان سلامت کارهای پیشگیرانه زیادی را در مورد طیف وسیعی از مسائل از جمله پیشگیری از چاقی، حفظ دیدگاه مثبت در زندگی، و پیشگیری از اختلال ها انجام داده و با کاهش اضطراب و افسردگی و تلاش برای ارتقای کیفیت زندگی افراد، به آنها کمک میکنند».
روانشناسان سلامت همچنین نقش مهمی در کمک به افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه دارند و به آنها در زمینهی تنظیم زندگی و پیشگیری از خودکشی کمک میکنند.
آنها همچنین رفتارهای سالم را ترویج میکنند و با مسائل روانی اساسی مانند استرس،افسردگی و اضطراب مقابله میکنند. برخلاف سایر روانشناسان بالینی، روانشناسان سلامت آموزش دیدهاند تا در مورد فرایندهای بیماری و فیزیولوژی آن و اینکه چگونه ذهن و بدن میتوانند در کنار وجود یک بیماری خاص با هم کار کنند و به فرد کمک کنند تا با هر مشکلی که دارد مقابله کند، به افراد آموزش میدهند.
برای مثال، فردی که دچار بیخوابی است، ممکن است با یک روانشناس سلامت روی ایجاد یک برنامه منظم قبل از خواب مثل محدود کردن مصرف کافئین و شرکت در فعالیتهای آرامش بخش قبل از خواب کار کند. همچنین افرادی که از دردهای مزمن رنج میبرند هم میتوانند از مراجعه به روانشناس سلامت بهرهمند شوند. این در حالی است که روانشناسان سلامت از عدم مصرف دارو حمایت نمیکنند.
کاری که متخصصان این حوزه انجام میدهند، این است که با استفاده از ذهن و رفتار فرد، مدیریت درد را ارتقا دهند بدون این که دوز مصرفی دارو را کاهش یا افزایش دهند. برای مثال، ابزارهای مدیریت استرس و تکنیکهای آرامسازی میتوانند به بیماران مبتلا به دردهای مزمن کمک کند تا به طور مؤثرتری با استرس کنار بیایند. چراکه استرس اغلب درد را تشدید میکند.
یکی دیگر از راههایی که روانشناسان سلامت به بیماران کمک میکنند در حوزهی آموزش است. آنها اطلاعات پایهای بیماری را در اختیار افراد قرار میدهند با این باور که اگر بیماران بتوانند بفهمند که چرا بدن آنها به شیوهی خاصی عمل میکند یا واکنش نشان میدهد، آنگاه می توانند درک کنند که برای مثال، مواردی مانند مدیریت استرس چگونه میتواند کمک کننده باشد.
کلینیک روانشناسی رفتار، با فرآهم آوردن بهترین متخصصان روانشناسی سعی دارد تا در کنار حفظ ایدهآل ترین شرایط روانی برای افراد جامعه، مؤثرترین کمکها را برای متقاضیان ارائه دهد. این مجموعه، با تمرکز حداکثری بر رفتاردرمانی عقلانی-هیجانی یا همانREBT تلاش میکند تا با تغییر باور های افراد، هیجانات را مورد هدف قرار داده و باعث تغییر در نحوهی بروز رفتارها گردد.
این روش درمانی باور دارد که این عوامل بیرونی نیستند که باعث بروز رفتارهایی خاص در فرد میشوند، بلکه این باورهای فرد است که رفتار او را تحت تاثیر قرار میدهد.
مجموعهی رفتار، با گردآوری متخصصان این حوزه و همچنین برگزاری کلاسها و وبینارهای آموزشی، در تلاش است تا این روش درمانی مؤثر را در بهترین حالت خود به متقاضیان آن ارائه دهد.
منابع:
برگرفته از کتاب روانشناسی سلامت، نوشتهی جین اوگدن، ویرایش سوم
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.