فوبیا چیست؟
ترسها و اضطرابها میتوانند تقریباً در هر موقعیتی برای فرد بوجود بیایند، اما اغلب آنها کاملا قابل درمان هستند. پس اگر در حضور اشیا یا موقعیتهای خاص، دچار اضطراب و احساس وحشت شدید میشوید، ممکن است ناشی از فوبیا باشد.
فوبیا چیست؟
احساس ترس یا اضطراب میتواند طبیعی و حتی مفید هم باشد. اما زمانی که ترس بسیار زیاد و نامتناسب با تهدید واقعی باشد، به قلمرو فوبیا وارد میشویم. کلمهی “فوبیا” از کلمه یونانی فوبوس به معنای ترس یا وحشت گرفته شده است. اما داشتن فوبیای قابل تشخیص فراتر از یک حس ترسیدن عادی است.
در این مقاله میخوانید:
- فوبیا
- انواع فوبیا
- تشخیص
- علت بوجود آمدن فوبیا
- سخن آخر
فوبیا
سالانه دهها میلیون نفر در دنیا با فوبیا زندگی میکنند و با وجود اینکه فوبیاها در میان شایعترین اختلالات اضطرابی قرار دارند، تعداد کمی از افراد بهدنبال درمانهایی برای تسکین علائم و کمک گرفتن از متخصصین هستند. با پیشرفت جوامع بشری و دسترسی به همه چیز در هر زمانی، زندگی انسان راحتتر شده است. برای دریافت تخصصیترین مشاورهها از مجموعه رفتار کافی است، کلیک کنید.
اگرچه بسیاری از مردم با دیدن مارهایی که روی پایشان میلغزد، دچار شک شده یا حتی فریاد میزنند، اما همه احساس نمیکنند این ترسها به آنها آسیب میرساند. فردی که فوبیای واقعی از مارها دارد، وقتی ممکن است در موقعیتی مارها حضور داشته باشند، یا بهطور کامل از این موقعیت دوری میکنند، یا احساس اضطراب شدیدی را تجربه خواهند کرد.
اکثر فوبیاها در کنار علائم روانی، میتوانند علائم فیزیکی نیز از خود نشان دهند. مانند:
- ضربان قلب سریع
- تنگی نفس
- وحشت
- لرزش
- تعریق
- حالت تهوع
فوبیاها معمولاً در دوران کودکی یا در سنین نوجوانی ایجاد میشوند، اگرچه همیشه اینطور نیست. افراد مسن نیز ممکن است در نتیجه تجربیات خاص یا شرایط پزشکی ویژه به فوبیا مبتلا شوند.
زنان دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به فوبیاها هستند. این دادهها در مورد اختلال اضطراب اجتماعی نیز صدق میکند. در حالی که میزان شیوع آگورافوبیا در بین جنسها مشابه است. همچنین زنان تمایل دارند علائم شدیدتری از فوبیا را نشان دهند و بیشتر به انواع مختلف اختلالات اضطرابی مبتلا میشوند. اما مردانی که دچار فوبیا میشوند، بیشتر از زنان در زمینه مصرف مواد دچار مشکل میشوند. جهت دریافت وقت مشاره، کلیک کنید.
فوبیها بهطور کلی به سه بخش تقسیم میشوند:
فوبیای خاص
اختلال اضطراب اجتماعی (فوبی اجتماعی)
آگورافوبیا
در فوبیای خاص، فرد ممکن است احساس شدید اضطراب یا هراس نسبت به یک محرک خاص داشته باشد. این احساسات میتواند عملکرد معمول را دشوار (و گاهی غیرممکن) کند. در مجموع 21.9٪ بزرگسالانی که مبتلا به فوبیای خاص هستند، آسیبی جدی را تجربه میکنند. این بدان معناست که فوبیا تأثیر بیشتری بر شیوه زندگی روزمره افراد میگذارد.
اجتناب از عامل محرک فوبیا، علائم آن را برای بسیاری از افراد مبتلا کاهش میدهد، اما بعید است که این وضعیت بهمرور زمان بدون هیچ درمانی از بین برود. بههمین جهت تلاش برای درمان بهموقع و جلوگیری از سرایت آن بهسایر بخشهای زندگی روزمره، امر بسیار پراهمیتی است که ما در مجموعه رفتار، سعی بر تحقق آن داریم.
خواندن مقاله مدیریت استرس اطلاعات مفیدی به شما برای کنترل و مدریت استرس می دهد
انواع فوبیا
براساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، فوبیاهای خاص معمولاً به پنج زیر دسته تقسیم میشوند:
- خون، تزریق و جراحت. شامل ترس از سوزن، خون یا زخم است.
- محیط طبیعی. شامل ترس از ارتفاع، بلایای طبیعی، تاریکی یا آب است.
- حیوانات. شامل ترس از سگ، گربه، مار، عنکبوت، پرنده، کوسه و سایر حیوانات است.
- موقعیتی. شامل ترس از قرار گرفتن در یک فضای بسته، پرواز یا استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی است.
- دستهی آخر، شامل ترس از اشیاء یا موقعیت هایی است که در هیچ یک از دسته بندی های دیگر نمیگنجد.اکثر افراد مبتلا به فوبیای خاص از بیش از یک شی یا موقعیت میترسند.
اگر دچار اختلال اضطراب اجتماعی هستید، موقعیتهای اجتماعی میتوانند باعث ایجاد اضطراب شدیدی در شما شوند. ممکن است از قضاوت منفی اطرافیانتان بترسید یا نگران سرخ شدن، عرق کردن یا لغزش لغاتتان باشید.
این اختلال میتواند بر عملکرد شما در محل کار، مدرسه یا رویدادهای اجتماعی دیگر تأثیر بگذارد. نگرانی در مورد زیر پا گذاشتن هنجارهای اجتماعی، توهین به دیگران یا مواجهه با دید منفی میتواند باعث شود بسیاری از افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی به طور کامل از این موقعیتها دوری کنند. حتی انجام فعالیتهای روزمره مانند خوردن یا نوشیدن در مقابل مردم، صحبت با صندوقدار یا استفاده از سرویس بهداشتی عمومی میتواند در صورت داشتن اضطراب اجتماعی، باعث بروز علائم گردد.
آگورافوبیا که ارتباط نزدیکی با فوبیای خاص دارد، ترس غالب از موقعیتها و مکانهایی است که ممکن است فرار از آنها دشوار باشد. در صورت ابتلا به این اختلال، احتمالاً از هر گونه تنظیماتی که باعث ایجاد این احساس وحشت میشود، اجتناب میکنید، مانند تنها بودن در بیرون از خانه یا قرار گرفتن در یک جمعیت بزرگ. در برخی موارد، این وضعیت میتواند خروج از خانه را سختتر کند، که تاثیر زیادی بر زندگی روزمره افراد میگذارد.
فوبیاها معمولاً توسط روانشناس یا سایر متخصصان سلامت روان تشخیص داده میشوند. با توجه به DSM-5، تشخیص خاص فوبیا نیازمند موارد زیر است:
ترس و اضطراب در حضور یک موقعیت یا شیء خاص.
احساس ترس و اضطراب با هر بار قرار گرفتن در آن موقعیت.
اجتناب از شی یا موقعیت در صورت امکان و در صورت مواجه، تجربه اضطراب شدید.
ترس یا اضطرابی که با خطر واقعی نامتناسب است.
حداقل 6 ماه علائم وجود داشته باشند.
این علائم، مدیریت زندگی روزمره را سختتر میکند.
البته باید به این نکته اشاره کرد که کودکان اغلب ترسهای موقتی دارند که آسیب زیادی ایجاد نمیکند. در این موارد نباید فوبیای خاص تشخیص داده شود.
اگر هر یک از این علائم را دارید یا فکر میکنید ممکن است فوبیا داشته باشید، اولین قدم خوب است که با یک
روانشناس خوب در تهران تماس بگیرید.
مانند بسیاری از اختلالات اضطرابی دیگر، علت دقیق فوبیا بهخوبی شناخته نشده است. با این حال، دانشمندان معتقدند علل بالقوه فوبیا عبارتند از:
داشتن تجارب بد یا آسیبزا با شی مورد ترس که اغلب قبل از بروز فوبیا اتفاق میافتد. بهعنوان مثال، گیر کردن در یک فضای تنگ میتواند باعث ایجاد کلاستروفوبیا شود.
ژنتیک فوبیا اغلب در خانوادهها دیده میشود. برخی از انواع آن، مانند فوبیای حیوانی و موقعیتی، در حدود 30 درصد قابل وراثت هستند. ساختارهای مغز و اتصالات آن نیز میتواند به بروز فوبیا کمک کند.
یکی از مؤثرترین و بهروزترین درمانهایی که در حوزه اختلالات اضطرابی، بیشترین عملکرد را دارد، درمان REBT، یا همان رفتاردرمانی عقلانی هیجانی میباشد. این درمان باور دارد که انسانها میتوانند منطقی فکر و عمل کنند. در صورتی که افکار انسان غیرمنطقی گردد، اما زمانی که تفکر غیرمنطقی وارد چرخه باورهای فرد میشود، هیجانات دشوار را بر سر راه خود قرار میدهند و این هیجانات دشوار، باعث بروز رفتارهای غیرمنطقی و اختلال گونه در فرد میشود.
هدف این شیوه درمانی، به کمک شناخت و تغییر باورها و الگوهای مخربی است که در موقعیتهای مختلف به کار میبرند. طبق باور این روش؛ شناخت، احساسات و رفتار، سه ضلع یک مثلث هستند که به صورت پیوسته با یکدیگر در ارتباط هستند.
اتفاقات وحشتناک، ممکن است برای هر فردی، در هر موقعیتی پیش آید. نکتهی حائز اهمیت آن است که بتوان از روی این اتفاق گذشت و به زندگی عادی خود بازگشت. مجموعه رفتار، با گردآوری متخصصان این حوزه، سعی در ایجاد جامعهای شاد و آرامتر برای تمام اعضای آن دارد.
خواندن مقاله موفقیت از مسیر REBT اطلاعات جامع و مفیدی در اختیار شما میگذارد. این مقاله را از دست ندهید!
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.