پذیرش در رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی
پذیرش در رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی Acceptance in REBT
در رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی Rational Emotive Behavior Therapy (REBT) به شما در مورد سلامت هیجانی آموزش داده می‌شود. اگر از نظر هیجانی سالم باشید، پذیرش واقعیت را تجربه می‌کنید، خواه آن واقعیت خوشایندتان باشد یا نباشد.
یکی از عمده‌ترین مشکلات ناراحتی افراد این است که آنچه که برای‌شان ناخوشایند است را نمی‌پذیرند. زمانی می‌توانیم کارآمد و موثر رفتار کنیم که بتوانیم در پذیرش واقعیت‌ها ماهر شویم.
در این مقاله می‌خوانید:
- انواع پذیرش در رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی
- خودپذیری
- چرا خودپذیری مهم است؟
- خودپذیری بیقیدوشرط، یکی از اصول رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی
- انکار مشکل
- آیا پذیرفتن بیقیدوشرط خود، به معنای عدم تغییر است؟
- «عزت‌نفس» یک نوع ناراحتی هیجانی
- دیگرپذیری
- چند شگرد برای دیگرپذیری
- دنیاپذیری/زندگی‌پذیری
انواع پذیرش در رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی
انواع خودآگاهی
از نظر آلبرت اِلیس سه نوع پذیرش وجود دارد:
- خودپذیری بی قید و شرط
- دیگرپذیری بی قید و شرط
- دنیاپذیری/دیگرپذیری بی قید و شرط
که در ادامه مقاله به آنها خواهیم پرداخت.
خودپذیری بی‌قید و شرط Unconditional Self-Acceptance
شما کی هستید؟ براساس نظر اِلیس شما بیش از یک جنبه (افکار، احساس، عمل و …) و حتی بیش از تمام جنبه‌های‌تان هستید؛ چون یک ظرفیت و توان بالقوه هم هستید. در واقع اگر عمل بدی انجام دهید، آدم بدی نمی‌شوید چون تمام کارهای بد را انجام نداده‌اید و میتوانید کارهای خوب هم انجام دهید. برای خودپذیری نیاز است که شما خودآگاهی Self-awareness داشته باشید.
اجازه دهید این بحث را با جدا‌کردن عدم پذیرش خود از خودپذیری نامشروط بازتر کنیم. بعضی از آدم‌ها خود را به خاطر برخی از نقص‌هایشان نمی‌پذیرند. عده‌ای هم یک گام فراتر می‌نهند و برای خودشان نقص می‌تراشند تا به خودشان ثابت کنند نامقبول هستند. عدم پذیرش خود به این معنا است که خودتان را بر اساس یکی از جنبه‌های‌تان (برای مثال، فکر، احساس، رفتار یا کیفیت‌تان) مورد قضاوت قرار می‌دهید و درجه‌بندی و حتی تحقیر می‌کنید. شما این کار را به جای پذیرش صرف خود انجام می‌دهید.
برای آشنایی بیشتر با خودآگاهی میتوانید این مطلب را مطالعه فرمایید.
خودپذیری بیقیدوشرط (Unconditional Self-Acceptance)
چرا خودپذیری مهم است؟
برخی از فواید فلسفه خودپذیری:
- هرچه خودتان را بیشتر بپذیرید، مخاطرات کوچک و چیزهای جدید برای شما آسان‌تر می‌شوند چون اعتبار کل وجودتان در میان نیست.
- هر چه خودتان را بیشتر بپذیرید، از راحت‌طلبی فاصله بیشتری می‌گیرید.
- خودپذیری اجازه می‌دهد چیزهای جدید را بیازمایید، افکار و احساسات خود را منتقل کرده و در مسیرهای جدیدی حرکت کنید. این فلسفه اجازه می‌دهد همان کسی باشید که هستید و درهای جدیدی به روی شما باز شود.
عدم پذیرش خود چند اشکال دارد:
- شما را از رسیدن به اهداف بلندمدت‌تان باز می‌دارد.
- با چنین موضعی دائما در حال درجا زدن هستید،
- مرتبا خودتان را به باد انتقاد می‌گیرید.
- از اشکالات و اشتباهات‌تان به زندگی سرشار از احساس بدبختی، اضطراب و حسادت می‌شوید.
خودپذیری نامشروط، یکی از اصول رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی
در فلسفه خودپذیری می‌دانید که هرکس اشتباه می‌کند و هیچ‌کس کامل نیست و مقبولیت به آنچه انجام داده یا نداده‌اید و اتفاقاتی که برای شما افتاده است، ربطی ندارد. در فلسفه خودپذیری گاهی اوقات از اعمال و رفتارتان پشیمان می‌شوید و از آنها عبرت می‌گیرید ولی خودتان را تحقیر، درجه‌بندی و قضاوت نمی‌کنید. درجه‌بندی کلی خود به این دلیل مشکل‌آفرین می‌شود که احساس شرم، گناه و افسردگی شدیدی ایجاد می‌کند و این احساسات، جلوی تغییر درونی و رفتاری شما را می‌گیرند.
انکار مشکل
اگرچه بعضی از افراد به سرعت اعتراف می‌کنند که درجه‌بندی کلی خود، راه را برای هیجانات مضر و عذاب‌آور هموار می‌کند ولی عده‌ای نمی‌پذیرند که این عمل، مخرب است. شما مسئول اعمال و تصمیمات‌تان هستید؛ و فقط خودتان با عواقب اعمال‌‌تان مواجه می‌شوید. اما مهم هست بدون احساس شرم، گناه یا افسردگی با عواقب تصمیم‌ها و رفتارهای غیرمسئولانه خود رو‌به‌رو شوید. داشتن این هیجانات باعث می‌شود اعتراف به مشکل داشتن، سخت‌تر شود. انکار مشکل فقط وضعیت را بدتر می‌کند. هرچه در فرار از هیجانات از طریق رفتارهای ناکارآمد ماهرتر شوید، تغییر سخت‌تر می‌شود.
آیا پذیرفتن بیقیدوشرط خود به معنای عدم تغییر است؟
ممکن است این عقیده را داشته باشید که انتقاد از خود، کلید تغییر است. اما این قضیه ربطی به توقف بهبودی ندارد و حتی می‌تواند در ایجاد بهبودی موثر باشد. دلیلش هم این است که خودپذیری، شما را از اعمال و رفتارتان جدا می‌کند. میتوانید خودتان را بطور نامشروط بپذیرید و در عین حال دنبال بهبود اعمال و رفتارتان باشید. تغییر رفتارهایی که دوست ندارید در گرو سرزنش کردن خودتان نیست.
«عزت‌نفس» (self esteem) یک نوع ناراحتی هیجانی
ایجاد پذیرش نامشروط بسیار سخت است چون همه ما انسان‌ها عملا گرایش زیست‌شناختی و اجتماعی شدیدی به ارزیابی مشروط خود، دیگران و دنیا دارند. ما مجبور هستیم قبل از هر چیز برای زنده ماندن و رونق زندگی خود، رفتارمان را درجه‌بندی کنیم. به همین دلیل تشخیص می‌دهیم که بهتر است از موفقیت یا شکست خود در کار، تحصیل و ارتباط با همکاران و یا به‌عبارتی در همه امور زندگی خود آگاه باشیم، در غیر این صورت بد عمل خواهیم کرد و نمی‌توانیم خود را اصلاح کنیم. در نتیجه عملکردمان را از لحاظ عقلی و منطقی به عنوان خوب یا بد درجه‌بندی می‌کنیم. با این کار برای خود، «عزت‌نفس» می‌سازیم و وقتی خوب رفتار می‌کنیم، خود را تحسین و وقتی بد رفتار می‌کنیم خود را تحقیر می‌کنیم. همانطور که آلبرت اِلیس در چند کتاب نوشته، «عزت‌نفس» یک نوع ناراحتی هیجانی است در حالی که خودپذیری نامشروط، یک فلسفه سالم است؛ خودپذیری نامشروط، به معنای پذیرش کامل خود به‌رغم خطاهای انسانی است.
دیگرپذیری بیقیدوشرط (Unconditional Other-Acceptance)
همانطور که شما جایزالخطا هستید و اشتباه می‌کنید و نقص‌ها و اشکالات خود را دوست ندارید، دیگران هم جایزالخطا هستند و اشکالاتی دارند. همانطور که خودتان را با وجود نقص‌ها و خطاهایتان می‌پذیرید، دیگران را هم میتوانید بطور نامشروط بپذیرید. میتوانید عامل را بپذیرید ولی عملش را نه. مثل وقتی که پدر و مادر به فرزندشان می‌فهمانند او را دوست دارند ولی همیشه رفتارهایش را دوست ندارند. پذیرش با تسلیم شدن و رضایت فرق دارد. پذیرش به معنای این نیست که دوست نداشتن رفتار طرف مقابل را ندید بگیرید بلکه معنایش این است که او را به عنوان کسی که در حال رشد و تحول است قبول دارید. یکی از مصادیق تاثیرگذاری بر رفتار دیگران، «ارتباط» است. اگر فکر می‌کنید فلان آدم می‌تواند با شما مهربانانه‌تر ارتباط برقرار کند، ضمن پذیرش او به‌عنوان انسانی جایزالخطا میتوانید به او بفهمانید اگر با شما مودبانه‌تر رفتار کند، خوشحال خواهید شد.
چند شگرد برای دیگرپذیری
همواره موارد زیر را به خاطر داشته باشید که:
- عمل شخص، خود او نیست. هر کس می‌تواند خطا کند بیآنکه انسان بدی باشد.
- آدم‌ها می‌توانند به مرور تغییر کنند. گاهی اوقات اشتباهات زیادی می‌کنند و بعدا به مرور تغییر می‌کنند.
- شخص باید از درون تصمیم به تغییر بگیرد و شما نمی‌توانید او را مجبور کنید مگر آنکه به روش‌های غیراخلاقی متوسل شوید.
- میتوانید چیزی را دوست نداشته باشید ولی آن را بپذیرید.
- با دقت و به آرامی گوش دادن به معنای موافقت نیست.
- اکثر آدم‌ها حسن نیت دارند
- بعضی از آدم‌ها به شکل اصلاح‌ناپذیری از چیزی یا کسی آسیب دیده‌اند.
- آدم‌ها سعی می‌کنند خوب باشند.
دنیاپذیری/ زندگی‌پذیری Unconditional Life-Acceptance
مردم معمولا معتقدند زندگی با آنها ناعادلانه و ناجوانمردانه برخورد می‌کنند. آنها در راستای همین طرز فکر که شرایط زندگی باید عوض شود، در برابر مشکلات عصبانی می‌شوند. آلبرت اِلیس این حقیقت را پیش کشید که زندگی همیشه عادلانه نیست و دلیلی ندارد همیشه طبق میل ما پیش برود. درست همانطور که پذیرش خود و دیگران، به معنای دوست‌داشتن یا تسلیم و رضایت نیست، پذیرش شرایط زندگی هم چنین معنایی ندارد. شما میتوانید چیزی را بپذیرید بیآنکه دوسش داشته‌باشید. عدم‌پذیرش شرایط زندگی وقتی پیش‌می‌آید که زندگی توقعات خاصی داشته باشید و انتظار داشته باشید بهتر، آسان‌تر، راحت‌تر، سریع‌تر و عادلانه‌تر باشد. این توقع که شرایط طور دیگری باشد معمولا کمکی به ما نمی‌کند و به ناراحتی منتهی می‌شود.
براساس دیدگاه REBT و سبک زندگی عاقلانه بهتر است که شما در رابطه با همه چیز پذیرش داشته باشید
اگر در پذیرش خود، اطرافیان و شرایط زندگی‌تان مشکل حل نشده‌ای دارید به بخش کلینیک انستیتو رفتار مراجعه کنید و یا با سیستم نوبت‌دهی آنلاین ارتباط برقرار کنید. همچنین شماره‌های تماس مرکز همواره پاسخگوی شما هستند.
من بشدت اعتماد به نفسم پایین بود با کمک خانم دکتر دریای لعل توانستم این مشکل را بهبود ببخشم
Darje yek hastid
دکتر حسینی عالی هستند.