عوامل مؤثر بر تصمیم گیری
عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری
مردم هر روز در طی زندگی روزمره، مجبور به تصمیم‌گیری در مورد اتفاق‌های کوچک و بزرگ هستند. درک این که افراد چگونه در طول روز تصمیم‌گیری می‌کنند، حوزه‌ای از روانشناسی شناختی است که امروزه مورد توجه قرار گرفته است. تئوری‌هایی برای توضیح چگونگی تصمیم گیری افراد و چگونگی تاثیر عوامل مختلف همواره مطرح بوده است که در این مقاله از مجله‌ی رفتار، مهم‌ترین آنها را بررسی می‌کنیم.
در این مقاله می‌خوانید:
عوامل تاثیر گذار بر تصمیم‌گیری
تصمیم‌گیری بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما است که بر هر دو حوزه شخصی و حرفه‌ای تأثیر می‌گذارد. از انتخاب‌های ساده مانند آنچه برای صبحانه بخوریم تا تصمیمات پیچیده که برای انتخاب مسیر شغلی باید بگیریم. درک عوامل روانشناسی پشت تصمیم‌گیری می‌تواند توانایی ما را برای انتخاب آگاهانه و موثر افزایش دهد. از نظر استانوویچ، عوامل متعددی بر تصمیم‌گیری تأثیرگذار هستند. این عوامل، می‌توان به تجربه گذشته، سوگیری‌های شناختی، سن و تفاوت‌های فردی ، روابط فردی و تعهد و وضعیت اجتماعی-اقتصادی بر انتخاب‌هایی که افراد انجام می‌دهند تأثیر می‌گذارد. درک عواملی که بر فرآیند تصمیم‌گیری تأثیر می‌گذارند برای درک تصمیماتی که اتخاذ می‌شوند، مهم است. یعنی عواملی که بر فرآیند تأثیر می گذارند ممکن است بر نتایج هم تأثیر بگذارند.
تجربیات گذشته
در پژوهشی که توسط جولیوس و همکارانش صورت گرفته نشان داده که تجربیات گذشته می‌توانند بر تصمیم‌گیری‌های آینده تأثیر بگذارد. منطقی است زمانی که نتیجه‌ای مثبت از تصمیمی که در گذشته گرفته‌ایم، می‌گیریم، در آینده هم به احتمال زیاد به روشی مشابه تصمیم‌گیری خواهیم کرد. از سوی دیگر، مردم تمایل دارند که از تکرار اشتباهات گذشته خودداری کنند. اما باید به این نکته هم توجه داشت که تجربیات گذشته لزوما بهترین تصمیم نیستند.
سوگیری شناختی
مغز ما در هنگام تصمیم گیری از میانبرها استفاده می‌کند که اغلب منجر به سوگیری‌های شناختی می‌شود. سوگیری‌های شناختی الگوهای فکری مبتنی بر مشاهدات و تعمیم‌هایی هستند که ممکن است منجر به خطاهای حافظه، قضاوت‌های نادرست و منطق معیوب شوند. این سوگیری‌ها، اگرچه غیرعمدی هستند، اما می توانند به طور قابل‌توجهی بر کیفیت انتخاب‌های ما تأثیر بگذارند. نمونه‌هایی از سوگیری‌های شناختی رایج عبارتند از:
1- سوگیری اعتقادی؛ وابستگی بیش از حد به دانش قبلی در رسیدن به تصمیمات 2- با تعصب پسین؛ مردم تمایل دارند به آسانی یک رویداد را به عنوان یک رویداد اجتناب‌ناپذیر، پس از وقوع آن توضیح دهند 3-سوگیری حذف؛ به طور کلی، افراد تمایل به حذف اطلاعاتی دارند که به عنوان ریسک تلقی می شوند 4-سوگیری تایید؛ جستجوی اطلاعاتی که باورهای موجود ما را تایید می کند 5-سوگیری در دسترس بودن؛ بیش از حد تخمین‌زدن احتمال رویدادها بر اساس در دسترس بودن آنها در حافظه 6- سوگیری لنگر انداختن؛ تکیه شدید به اولین قطعه اطلاعاتی که با آن مواجه می‌شویم.
در تصمیم‌گیری، سوگیری‌های شناختی با وادار کردن فرد به تکیه بیش از حد به این سوگیری‌ها و یا اعتبار بیش از اندازه به آنها دادن، باعث می‌شود که فرد نسبت به اطلاعات و یا مشاهداتی که دریافت می‌کند، نامطمئن باشد. در حالی که این تأثیر ممکن است منجر به تصمیم‌گیری‌های ضعیف شود.
تعهد بیش از اندازه
علاوه بر تجربیات گذشته و سوگیری‌های شناختی، تصمیم‌گیری ممکن است تحت‌تأثیر تعهد بیش از اندازه قرار بگیرد که هزینه‌های غیرقابل جبرانی دارد. تحقیقات انجام شده در این زمینه، نشان داده است که افراد زمان، پول و تلاش خود را صرف تصمیمی می‌کنند که نسبت به آن احساس تعهد دارند. علاوه بر این، زمانی که فرد متوجه می‌شود که تمام زمان، تلاش و پول خود را صرف یک چیز کرده است، تمایل بیشتری به اتخاذ تصمیم‌های پرخطر پیدا می‌کند.
تفاوت های‌فردی و اجتماعی
برخی از تفاوت‌های فردی نیز ممکن است بر تصمیم‌گیری افراد تأثیرگذار باشد. تحقیقات نشان داده است که سن، وضعیت اجتماعی-اقتصادی و توانایی‌های شناختی بر تصمیم‌گیری تأثیر می‌گذارد. فینوکان و همکاران تفاوت‌های قابل توجهی در نحوه‌ی تصمیم‌گیری افراد در سنین مختلف را شناسایی کرده‌اند. یعنی با کاهش عملکردهای شناختی که با افزایش سن ایجاد می‌شود، عملکرد تصمیم‌گیری نیز ممکن است کاهش یابد. علاوه بر این، افراد مسن ممکن است نسبت به توانایی خود در تصمیم‌گیری بیش از حد اعتماد به نفس داشته باشند، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد که افراد مسن‌تر ترجیح می‌دهند که انتخاب‌های کمتری نسبت به بزرگسالان جوان داشته باشند. افرادی که در رده‌های سنی پایین‌تر قرار دارند، با توجه به محدود بودن آموزش و منابع آموزشی و با توجه به اینکه تجربه‌ی کمتری هم در زندگی دارند، داشتن تصمیمات ضعیف تر نسبت به گذشته در این گروه محتمل تر است.
همچنین باید به این نکته توجه داشت که تصمیمات ما به صورت انفرادی گرفته نمی‌شوند، بلکه تحت تاثیر افراد اطرافمان نیز قرار می‌گیرند. نفوذ اجتماعی می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد، مانند انطباق، جایی که ما انتخاب های خود را با هنجارهای گروهی هماهنگ می‌کنیم، یا اثبات اجتماعی، جایی که برای هدایت تصمیمات خود به اعمال و رفتار دیگران تکیه می‌کنیم. درک تأثیر نفوذ اجتماعی می تواند به ما کمک کند تا انتخاب‌های مستقلی داشته باشیم که با ارزش‌ها و اهداف ما همسو باشد.
احساسات
برخلاف تصور رایج، تصمیم‌گیری‌ها فرآیندهای کاملاً عقلانی نیستند. احساسات نقش مهمی در شکل دادن به انتخاب‌های ما دارند. حالات عاطفی مانند ترس، شادی یا خشم می‌توانند با تغییر درک ما از خطرات و پاداش‌ها بر روند تصمیم‌گیری ما تأثیر بگذارند. درک جنبه عاطفی تصمیم‌گیری به ما این امکان را می دهد که احساسات خود را مدیریت و تنظیم کنیم تا تصمیمات متعادل و موثرتری بگیریم.
غلبه بر چالش‌های تصمیم‌گیری:
با توجه به پیچیدگی‌های موجود در تصمیم‌گیری، توسعه استراتژی‌هایی برای غلبه بر چالش‌های رایج مهم است. برخی از رویکردهای موثر عبارتند از جمع‌آوری دیدگاه‌ها و اطلاعات متنوع، سنجیدن جوانب مثبت و منفی هر گزینه، در نظر گرفتن پیامدهای بلندمدت، و جستجوی بازخورد از افراد مورد اعتماد. با اتخاذ رویکردی سیستماتیک و تحلیلی، می‌توانیم تعصبات را کاهش دهیم و تصمیمات دقیق‌تری بگیریم.
کلینیک رفتار، انستیتوی تخصصی روانشناسی است. جایی که برترین مختصصان این حوزه حول یک محور و درمان اساسی گرد هم آمده‌اند. رویکرد اصلی این انستیتو، رفتاردرمانی عقلانی هیجانی REBT است. درمانی که در دنیای امروز روانشناسی، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.
باور اصلی REBT این که انسان بواسطه‌ی داشتن باورهای غیر‌منطقی است رفتار‌های غیر‌منطقی از خود نشان می‌دهد. درمانگران این حوزه‌ی درمانی، تلاش می‌کنند تا در طی جلسات آموزشی و تمرینی، این باورهای مخرب را تغییر دهند. در راستای تغییر این باور‌ها، هیجانات و رفتار‌های فرد هم تغییر خواهند کرد.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.