تعلل‌ورزی از نگاه رویکرد رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی
تعلل‌ورزی از نگاه رویکرد رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی (REBT)
همان‌طور که می‌دانید افرادی که در رسیدن به اهدافشان موفق می‌شوند، در زمینه‌های مدنظرشان توانایی «حفظ تلاش مداوم» را دارند، بویژه در مورد کارهای سخت یا ناخوشایندی که باید انجام شوند، تا آنها را به اهدافشان برساند. اما واقعیت این است که تعداد زیادی از افراد برای رسیدن به اهدافشان هیچ تلاشی نمی‌کنند و یا خیلی کم برای انجام کارهای‌شان تلاش می‌کنند. و ممکن است شما هم یکی از همین افراد باشید که علی‌رغم داشتن «هدف» از انجام برنامه‌هایتان اجتناب می‌کنید. شاید بزرگ‌ترین مانع برای تحقق بخشیدن به نقاط بالقوه و به ثمر رساندن پتانسیل شما در کار و حرفه‌‌تان، تمایل غیرعقلانی برای به تعویق انداختن آن کار به فردا یا یک روز دیگر باشد که ترجیحاً باید امروز انجام شود، اما شما از مشغول شدن به آن سر باز می‌زنید و آن کار را انجام نمی‌دهید. شما در برخی شرایط ممکن است با خود بگویید که بعدا هم می‌توانید کار مدنظرتان را شروع کنید، اما آیا واقعا بعدا شروع می‌کنید؟ آیا احتمال ظهور اولویت‌های دیگری در زندگی‌تان وجود ندارد؟ آیا وقفه‌های غیرمنتظره برای‌تان قابل تحمل است؟ آیا می‌توانید به حافظه خود اعتماد کنید و اهداف‌تان را به دست فراموشی نسپارید؟
در این مقاله می‌خوانید:
- تعلل‌ورزی چیست؟
- انواع تعلل‌ورزی
- نمونه‌های دیگر از تعلل‌ورزی
- تعلل‌ورزی از دیدگاه REBT
تعلل‌ورزی چیست؟
«تعلل‌ورزی» (Procrastination) با یک انتظار شروع می‌شود و ممکن است که با تاخیری طولانی انجام شود یا حتی هیچ‌گاه هم به سرانجام نرسد. این وضعیت کسی است که همیشه یک ادراک منفی در مورد فعالیت مورد نظرش دارد. او همیشه ترجیح می‌دهد کاری غیر از اولویت را انجام دهد و عملاً همیشه در فکر به تعویق انداختن و توجیه تاخیر خودخواسته‌اش است.
به تعویق انداختن از کلمه لاتین procrastinare گرفته شده است که به معنای «به تعویق انداختن تا صبح» است. البته همه آنچه که به تأخیر می‌افتد تعلل نیست. افراد به طور معمول انتخاب‌های ارزشی انجام می‌دهند. تصمیم می‌گیرند که چه کاری مهم‌تر یا باارزش‌تر است. به طور مثال آنها دوست دارند کسب و کار خود را راه‌اندازی کنند، اما فرزندی دارند که مشکل سلامتی جدی دارد، بنابراین اولویت، سلامت فرزند است. برخی نیز از شروع کسب و کار خود منصرف می‌شوند چرا که داشتن حقوق و بیمه ماهیانه شغلی، ممکن است برای برخی از افراد ارزش بیشتری نسبت به راه‌اندازی کسب و کار شخصی داشته باشد. بنابراین زمانی که دلایل موجهی برای به تعویق انداختن اقدامی مانند جمع‌آوری اطلاعات بیشتر قبل از تصمیم‌گیری مهم وجود دارد، باید از عقب انداختن اهداف خودخواسته متمایز شود. همچنین، تعلل‌ورزی، تنبلی نیست، زیرا تنبلی عدم تمایل فرد به تلاش است، در حالی که تعلل‌ورزی اغلب مشغول بودن به انجام هر کاری است جز کاری که باید صورت پذیرد.
انواع تعلل‌ورزی
به تعویق انداختن کار معمولاً در سه زمینه اصلی رخ می‌دهد:
مراقبت شخصی:
به معنای به تعویق انداختن اقدامات مربوط به بهداشت، نظافت شخصی، کارهای خانه، امور مالی، اداره امور شخصی و نگهداری اموال است.
خودسازی:
شامل به تعویق انداختن اقدامات مربوط به فرصت‌های شغلی و اجتماعی، علایق شخصی، پیشرفت تحصیلی و یافتن شریک یا آشنا‌شدن با افراد جدید است.
احترام گذاشتن به تعهدات به دیگران:
به معنای فراموشی و یا تاخیر در انجام وعده‌های قبلی است که به دیگران قول انجام آنها را داده‌اید، اما انجام آنچه که وعده داده‌اید، به نظر می‌رسد که برای شما دشوارتر از آنی است که فکرش را می‌کردید.
همچنین بین تعلل‌ورزی مزمن موقعیت خاص (مثلاً از دست دادن دائمی ضرب الاجل برای تسلیم اظهارنامه مالیاتی) و تعلل‌ورزی متقابل مزمن که بر تعدادی از زمینه‌های مهم زندگی افراد تأثیر می‌گذارد، باید تمایز قائل شد. تعلل‌ورزی متقابل مزمن می‌تواند هزینه‌های بالایی داشته باشد. مانند افسردگی، احساس گناه، فرسودگی، روان رنجوری، تفکر غیرعقلانی و اعتماد به نفس پایین. در نتیجه، به تعویق انداختن همیشگی امورات می‌تواند باعث شود افراد در یک وضعیت روانی بسیار ناتوان‌کننده قرار بگیرند.
تقریباً هر رفتاری می‌تواند موضوع به تعویق انداختن باشد. تعلل‌ورزی اغلب به عنوان «دزد زمان» توصیف می‌شود. از آنجایی که به تعویق انداختن در اصل «عدم مدیریت خود» است، روشی شخصی‌تر برای توصیف آن این است که شما در حال دزدیدن «زمان خود» از طریق بی‌عملی مداوم‌تان هستید.
نمونه‌های دیگر از تعلل‌ورزی
- پروژه یا مقاله‌ای که باید به موقع تحویل دهید اما سر موعد آن را تمام نمی‌کنید
- دیر بر سر قرارهای خود می‌رسید
- همیشه خودخواهانه رفتار می‌کنید و دیگران را معطل خود می‌کنید
- در اتوبان یا خیابان از سرعت مجاز کمتر رانندگی می‌کنید و باعث ترافیک می‌شوید
- چکاپ‌های خودتان و یا خانواده‌تان را انجام نمی‌دهید
- دنبال کارهای اداری مهم خود نمی‌روید (گرفتن یا تمدید گواهی‌نامه و...)
- یادگیری مهارت‌هایی که باعث ارتباطات بهتر می‌شوند را به تاخیر می‌اندازید.
- از رو‌به‌رو شدن با فضاها و افراد جدید طفره می‌روید.
- باید شغل خود را تغییر دهید ولی به رویه سابق کاری خود ادامه می‌دهید
و ….
تعلل‌ورزی از دیدگاه REBT
رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی (REBT) Rational Emotive Behavior Therapy، شاید بیش از هر رویکرد دیگری، بینش‌هایی را در مورد اینکه افراد چرا تعلل می‌کنند و مهم‌تر از آن، چگونه می‌توانید بر مشکل غلبه کنند، ارائه می‌دهد.
به عقیده آلبرت اِلیس Albert Ellis، علت به تعویق انداختن امور، طرز تفکر و واکنش افراد به رویدادهای سخت، ناخوشایند یا خسته‌کننده است، نه خود این رویدادها. به عبارتی اِلیس معتقد است که باور نامعقول افراد راجع به رویدادها است که در آنها باعث بوجود آمدن مشکلات هیجانی اضطراب، افسردگی، شرم، عصبانیت و تاسف خوردن به حال خود می‌شود. از نظر او باورهای نامعقول چهار نوع هستند:
- توقع: باید به آنچه می‌خواهم سریع و فوری برسم و اگر زمان‌بر و طولانی است، پس انجامش نمی‌دهم.
- افتضاح‌سازی: اگر نتوانم نتیجه مطلوبی بگیرم افتضاح می‌شود، پس انجامش نمی‌دهم.
- تحمل کم‌ناکامی: نمی‌توانم انجام کاری را که دوست ندارم، تحمل کنم پس انجامش نمی‌دهم.
- تحقیر: چون خودم، مردم و زندگی ارزشش را ندارد، پس انجامش نمی‌دهم.
بنابراین این باورهای نامعقول هستند که افراد را تعلل‌ورز می‌کنند و موجب مضاعف‌تر شدن مشکلات هیجانی می‌شوند چون اجازه نمی‌دهند که افراد با گرفتاری‌ها، ناخوشایندی‌ها و موانع انجام کارهای‌شان کنار بیایند.
اما باورهای معقول کمک می‌کند افراد موانع و ناخوشایندی‌ها را به طور عاقلانه‌ای برطرف کرده و بتوانند به اهداف خود برسند. باورهای معقول موجب پیشرفت و موفقیت می‌شوند.
در واقع افراد موفق در زندگی نسبت به کسانی که موفق نمی‌شوند، نسبت به کارهای اداری، ضرب‌الاجل‌ها، کارهای مکرر، ساعات طولانی، فعالیت‌های «تحقیر آمیز و ناخوشایند» و مشقت‌های عمومی کار واکنش متفاوتی نشان می‌دهند. افرادی که کار را به تعویق می‌اندازند تمایل دارند به فلسفه «تحمل کم ناکامی، خشم و خصومت به دیگران و تحقیرکردن خود» پایبند باشند. آنها گرایش دارند دائما از سختی‌ها شکایت کنند، با دیگران بدرفتاری کنند، برنامه‌های گروه و تیم را به علت دیرکرد در انجام مسئولیت‌ها بر هم بزنند و پیوسته از خود تحمل کم ناکامی نشان دهند.
همچنین افرادی که تمایل به تعویق انداختن کار دارند نیز این تمایل را دارند که باور کنند عملکردشان نشانه‌ای از خودپنداره ضعیف‌شان است. وقتی آنها احساس ناامیدی از عملکرد کاری خود را تجربه می‌کنند، نه تنها فکر می‌کنند که شکست خورده‌اند، بلکه خود را ناموفق و بی‌ارزش نیز می‌بینند. هنگامی که فردی در انجام موفقیت‌آمیز یک کار شک دارد، این شک به ترس او از شکست می‌انجامد و به نوبه خود، این ترس خطر آسیب به خود را افزایش می‌دهد. مطالعات از این توضیح حمایت می‌کنند که کارکرد تعلل‌ورزی محافظت از ارزش شخصی فرد است.
شما اگر تعلل‌ورزی دارید، می‌توانید این دور باطل روان‌رنجورانه را از طریق به شناخت و آگاهی رسیدن فرایند وجود تعلل‌ورزی و انجام راهکارهای موثر متوقف کنید. شما را دعوت به خواندن مقاله راهکارهای مقابله رفتاردرمانی‌عقلانی‌هیجانی REBT با تعلل‌ورزی می‌کنیم. در این مقاله تلاش داریم شما برای رها شدن از تعلل‌ورزی رها شوید و زندگی کارآمدتر و عاقلانه‌تری داشته باشید.
برای حل کردن تعلل‌ورزی‌تان به بخش کلینیک انستیتو رفتار مراجعه کنید و یا با سیستم نوبت‌دهی آنلاین ارتباط برقرار کنید.
همچنین شماره‌های تماس مرکز همواره پاسخگوی شما هستند.
منابع:
Dealing with procrastination: The REBT approach and a demonstration session. Dryden, W. (2012). Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 30(4), 264–281.
Procrastination and rational/irrational beliefs: A moderated mediation model. Balkis, M., & Duru, E. (2019). Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 37(3), 299–315.
Tackling Procrastination: An REBT Perspective for Coaches. Neenan. M.(2008). Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 26(1), 53–62.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.